Er zijn ontzettend veel uitgeverijen in Nederland (en in de rest van de wereld als je in het Engels schrijft), maar helaas zijn ze niet allemaal even goed. Omdat er steeds meer mensen dromen van een eigen boek, schieten er ook steeds meer bedrijven die deze service aanbieden als paddestoelen uit de grond.

The good and the bad
Het verschil tussen deze twee is vrij makkelijk te onderscheiden. De traditionele uitgever die het doet zoals het hoort vraagt jou nóóit om te betalen voor het uitgeefproces. Een traditionele uitgever heeft, wanneer het met jou in zee gaat, zoveel vertrouwen in jouw boek dat het de kosten zelf wil maken. Hij gaat er namelijk vanuit dat door de verkoop deze kosten worden terugverdiend en hij daarover nog winst kan behalen.
Je geeft daarmee dan ook wel veel uit handen. Het verschilt een beetje per uitgever hoeveel inspraak je nog hebt over bijvoorbeeld je cover, maar uiteindelijk mag je daarin ook op de kennis van de uitgeverij vertrouwen. Zij hebben hier ervaring mee en weten wat het best verkoopt.
De uitgever zorgt er daarnaast ook voor dat er een grondige redactie over je boek heen gaat en er is altijd nog een herschrijf ronde waar jij zelf aan de slag gaat met hun geschreven feedback. De allerlaatste versie wordt nog grondig gecheckt op de spelling en grammatica en dus is de kans klein dat er nog foutjes in je uiteindelijke boek zitten. Heel belangrijk natuurlijk!

Geld betalen is dus al not done, dat weet je direct, maar er zijn ook andere manieren waarop jij kunt ‘betalen’ voor het laten uitgeven van jouw boek. En andere manier is contactgegevens van mensen. Zo zijn er bedrijven die jouw boek willen uitgeven zodra jij ze veertig e-mailadressen kunt overhandigen van geïnteresseerde kopers. Klinkt in eerste instantie alsnog goed en dat ze veel denken te kunnen verdienen aan jouw boek, maar dat is niet helemaal waar. Deze uitgeverijen werken namelijk met POD – Printing On Demand. Hierdoor hoeven ze het eerste boek pas te printen (dus niet drukken) als het besteld is.
Er zijn bij deze uitgeverijen vaak wat standaard omslagen en er is geen budget voor redactiewerk. Je kunt deze optie wel overwegen, omdat het printen, de boeken opslaan en versturen uit handen wordt genomen, maar je zult alsnog veel zelf moeten doen. Zo moet je zelf voor een goede eindredactie zorgen en kun je er ook vanuit gaan dat je zelf reclame moet maken.
Als je boek eenmaal klaar is en een paar mensen uit je e-maillijst dat boek bestellen, hebben zij bij wijze van spreken hun kosten er al uit en doen ze geen extra moeite om meer te verdienen. De uiteindelijke boeken bij deze uitgevers zijn vaak ook wat duurder in de verkoop, zodat ze de kosten sneller terug hebben.
Vaak kun je wel wat extra’s bij kopen, bijvoorbeeld een mooiere kaft of wel wat reclame of redactie, maar opnieuw: betalen moet je eigenlijk niet bij een uitgever.

Er zijn wel POD-bedrijven die zichzelf géén uitgeverij noemen en open zijn over hun manier van werken. Een aantal schrijvers dat ik ken, heeft daar bewust voor gekozen en zij vinden dat heel fijn werken. Maar: dan noemen ze zichzelf dus geen uitgeverij en zijn ze duidelijk over eventuele bijkomende kosten in plaats van dat je daar achteraf pas achter komt. Check dat dus goed op de website! Ik praat uitgebreid over deze bedrijven in de paragraaf ‘uitgeven in eigen beheer’.

Nadelen van een uitgever
Het is helaas niet allemaal fantastisch sprookjesachtig wanneer je een traditionele uitgeverij hebt die verder alles voor je uit handen neemt. Allereerst kan dat vervelend zijn omdat het ‘jouw boek’ is en als iemand anders het eindproduct heel anders voor zich ziet dan jij, is dat wel even slikken.
Daarnaast mag je verwachten dat je niet gaat kunnen leven van een uitgegeven boek (of je moet de volgende J.K. Rowling zijn natuurlijk, dat zou tof zijn!). Meestal blijft er onder de streep qua geld zo’n 10% van de verkoopprijs over voor jou als schrijver. Dat is dus ook zeker iets om over na te denken.
Bedenk je dat jij met het ondertekenen van je contract het copyright van je boek overdraagt, jij kunt dus niets meer doen met dat verhaal en je kunt vaak ook niet zomaar bij een andere uitgeverij aan de slag met een ander verhaal. Je zit nu (in elk geval voor de lengte van je contract) ‘vast’ aan je uitgever.

Er zijn ook een aantal schrijvers die ervoor kiezen te beginnen bij een uitgever. De uitgever helpt ze dan met bekender worden en zorgt ervoor dat het boek in de schappen belandt. Wanneer het contract dan af loopt, gaan ze zelf uitgeven. Dat is dus ook nog een idee als je denkt dat je in de toekomst meer dan één boek wil gaan schrijven!

Hoe vind ik een uitgever?
Er zijn ontzettend veel uitgevers en soms zie je daarom ook door de bomen het bos niet meer. Op Wikipedia vind je gelukkig een duidelijk overzicht dat volgens mij vrij compleet is, maar loop ook zeker eens binnen bij de boekhandel en kijk bij het schap van jouw genre. Welke boeken liggen er die jou aanspreken en welke uitgeverij staat daar op?

Contact opnemen met een uitgever
Als je eenmaal een geschikte uitgever hebt gevonden is het belangrijk om goed te kijken of het boek écht bij die uitgever past. Er zijn veel verschillende boeken en als je boek wel goed is, maar het niet in de collectie van de uitgever past, is dat natuurlijk super zonde!
Niet elke uitgever van bijvoorbeeld kinderboeken is hetzelfde. Je hebt uitgeverijen die zich specificeren in spannende kinderboeken, anderen die zich richten op grappige kinderboeken enz. Kijk dus goed naar het eerder uitgegeven werk en kijk of jouw verhaal daar bij past.
Op de website van de uitgever vind je altijd vrij makkelijk hoe je een manuscript in kunt sturen. Bij sommige uitgeverijen doe je dat direct in zijn geheel en anderen hebben graag dat je eerst een deel stuurt zodat ze niet enorme boekwerken per dag binnenkrijgen (want dat krijgen ze al genoeg door de mensen die het niet zo goed nakijken als jij nu!)

Je stuurt dus jouw boek in zijn geheel of een deel daarvan op. Daarnaast willen ze graag een korte inhoud van je boek, ook wel synopsis genoemd. Waar gaat het over en wat is het belangrijke thema dat je aan de lezer mee wil geven? Maak dit niet langer dan 1 A4, bij veel tekst schrik je ze al gauw af. Je moet je voorstellen dat ze per dag echt tientallen boeken binnen krijgen, dus dan begrijp je vast dat ze er helaas niet alle tijd voor kunnen nemen.

Bij een fictieboek is het ook zeker goed om een korte introductie van de personages te doen en een verhaallijn toe te voegen. Opnieuw niet langer dan een A4.
Kijk ook goed naar de eisen op de website van de uitgever. Vaak hebben ze een standaard lettertype en grootte waar ze graag in lezen. Staat er niets? Hou dan lettertype Arial met lettergrootte 12 en een regelafstand van 1,5 aan. Dan zit je sowieso goed!
Het gaat er om dat het heel duidelijk leesbaar is voor ze en ze eventueel aantekeningen kunnen maken op het papier bij interesse (door de regelafstand).
Natuurlijk zorg je er wel voor dat het er qua opmaak helemaal goed is (enters op de juiste plek enz.) en ik kan je ook zeker aanraden om er even iemand overheen te laten gaan voor een grammatica/spellingscontrole. Al ben je daar zelf al heel goed in, vaak zie je toch nog dingen over het hoofd.

Vroeger stuurden schrijvers hun manuscript via de post en dat gebeurt nog steeds wel eens, maar dat hoeft natuurlijk helemaal niet meer. Manuscripten uit de mail worden net zo goed bekeken als manuscripten die via de post komen. Als je hem toch per post wil verzenden en daarna terug wil, verzoekt de uitgeverij je om zelf een voldoende gefrankeerde envelop bij te voegen. Logisch ook, het kost ze heel wat geld om de afgewezen boeken allemaal één voor één terug te sturen.
Maar het kan dus ook allemaal gewoon via de mail en dat emailadres vind je altijd gemakkelijk onder het kopje ‘manuscripten’ of het kopje ‘contact’ en dan staat daar wel ergens iets over manuscripten. Staat er nergens iets over manuscripten? Dan kan het ook zijn dat ze die (tijdelijk) niet aannemen, bijvoorbeeld omdat ze een vast aantal boeken per jaar uitbrengen en daar al aan zitten voor dat jaar. Let daar dan ook even goed op!
Hou in gedachten dat uitgevers ontzettend veel boeken binnen krijgen elke dag, je moet dan ook vaak zo’n 2 tot 3 maanden wachten voor je antwoord krijgt. Als je dat al krijgt, want tegenwoordig nemen uitgeverijen vaak ook alleen maar contact met je op als ze interesse hebben in een samenwerking.

Bij twijfel
Twijfel je of een uitgeverij goed is of dat het één van de vage bedrijfjes is? Google dan even naar de ervaringen. Het wordt al gauw duidelijk als alles niet zo mooi is als het lijkt. Twijfel je dan nog? Mail mij dan gewoon even de naam (mag ook later na dit traject nog). We willen natuurlijk voorkomen dat jij in één van die geniepige vallen trapt. Jouw boek gaat er komen, maar wel op een goede manier.